Brandenburg Concerto No.5 in D major, BWV 1050

• English
• Nederlands
• Français

Het Brandenburgs Concerto nr. 5 in D groot, BWV 1050 is een van de veelgeprezen werken van Johann Sebastian Bach. Bach componeerde de Brandenburgse concerten als een opdracht aan Christian Ludwig, de markgraaf van Brandenburg, in 1721 (een beetje zoals zijn visitekaartjes, want hij hoopte op een contract met de markgraaf), hoewel wordt aangenomen dat de werken eerder werden geschreven, mogelijk tijdens zijn tijd in Köthen (1717-1723).

Wat dit concerto zo bijzonder maakt is de prominente rol van het klavecimbel, wat zeldzaam was voor die tijd.
Bach gebruikte het klavecimbel meestal als begeleidingsinstrument, maar hij verhief het tot een solorol naast de viool en fluit, waardoor hij een werk creëerde dat elementen van zowel het concerto grosso als het soloconcert combineert.

De klavecimbelpartij in dit concerto is bijzonder veeleisend, wat Bachs virtuositeit als klavierspeler benadrukt, en het wordt vaak gezien als een voorloper van het solo klavierconcertgenre, dat prominenter werd in de Klassieke periode. Interessant is dat Bachs Brandenburgse Concerti pas in 1850 werden gepubliceerd, meer dan een eeuw na zijn dood, en dat ze pas in de 20e eeuw wijdverspreide erkenning kregen.

Als je naar het Allegro deel luistert, wordt de speelse interactie tussen de solisten en het orkest duidelijk, waarbij het klavecimbel een onverwachte voorsprong neemt en de grenzen van de barokke concertovorm verlegt.

Er is een redelijke kans dat de partituur van de zes concerti rechtstreeks naar de bibliotheek van de markgraaf van Brandenburg is gegaan zonder dat Bach en de markgraaf elkaar ooit hebben gezien. Niet alleen is er geen aanwijzing dat de markgraaf deze muziek ooit heeft gehoord, het orkest dat hij tot zijn beschikking had was te klein en niet goed genoeg om zelfs maar een poging te doen om deze moeilijke muziek uit te voeren.

Legende

Een amusante legende over Bachs Brandenburgs Concerto 5 suggereert dat Bach tijdens een uitvoering van het werk zo opging in de lange, virtuoze klavecimbelsolo dat hij de tijd uit het oog verloor. Het verhaal gaat dat de clavecimbelcadens veel langer duurde dan verwacht en dat het publiek in slaap begon te vallen of onrustig werd. Hoewel dit verhaal waarschijnlijk overdreven is, benadrukt het op humoristische wijze Bachs buitengewone vaardigheid en passie voor improvisatie, die zijn luisteraars soms misschien overweldigde.